02 Mart 2025 Pazar, 02 Mart 2025 - Trend

Birinci Cihan Harbi’nden önce halk arasında fevkalade revaçta olan en temiz eğlencelerden biri de şüphesiz Yüzük Oyunu’dur. Son zamanlarda yerini iskambil kâğıtlarına bırakan yüzük oyunu uzun kış gecelerinin ve Ramazan ayının sahur vakitlerine kadar kahvelerde, vesair umumi toplantı yerlerinde halkı neşe içinde zevk ve heyecana kendine bağlayan cazip bir oyundur.

’da yetişen yeni nesil pek bilgi sahibi olmadığı için daha ziyade bu mevzuda yaşlı başlı kimseleri dinlemek icap etmektedir. Bize yüzük oyunu hakkında en esaslı bilgiyi Trabzon’un Kavakmeydan Mahallesi’nden marangoz Ali Bilge Usta vermiştir. Kendisiyle bu mevzuda Sakız Meydanı’nda Hacıoğlu kahvesinde yaptığımız konuşmada demiştir ki: Ramazan geceleri sahura kadar yirmi veya otuz kişi bir taraf yine bir o kadar insan karşı taraf olmak üzere muhtelif semt ve mahalle kahvelerinde toplanırlardı. Bahisler tutuşulur, bahsi kazanan tarafa hediyeler hazırlanır; bu hediyeler ekseriyetle şeker sepeti olduğu gibi bazen göre kavun karpuz; elma, armut vesair meyvelerden de olurdu.

Yüzük oyunu Nasıl Oynanır?

Yedi adet muhtelif renk ve çeşitte fincan geniş bir tabla üzerine dizilir; ortaya bir yüzük konur. Yüzüğü saklayan her birine ayrı ayrı adlar verilirdi. Mesela “zarf”, “mekke”, “pirpiri” ve “sivri götlü” gibi isimler bu fincanlara takılabilirdi. Yüzüğü fincanlardan birinin altına kapatıp gizleyen taraf ayakta durur; yüzüğü arayanlar otururlardı.

Bir defa tabladaki fincanlardan biri kaldırılıp da yüzük bulunmadı mı; karşı türkü yırlamaya başlar. Ayaktakiler yani karşı taraf şu şekilde türküye başlar:

Yüzük sizde yıllandı mı
Bir oy canım yar yar yar
Gözleriniz kıllandı mı
Yüzük bulununca karşı taraf yerde oturdukları halde hep bir ağızdan şu cevabı verirler:
Yüzüğü buldi eşumuz
Bir oy canım yar yar yar
Hayıra döndi aşumuz
Kazı girdi başunuz
Bu sefer karşı taraf tekrar kalkar tablayı alarak yüzüğü gizlemeye gider, tabla yeniden ortaya gelince bu sefer; evvelce yüzüğü gizleyen taraf aramaya başlar. Bunlar yüzüğü ararken karşı taraf şu mani ile türkü yırlamaya başlar:
Parmakların pergel midur
Bir oy canım yar yar yar
Soyun sopun dülger midur
Burnundaki çengel midur
Bir oy canım yar yar yar
Al paşam afiyet olsun
Yar yar yar yar yar aman
İşte de bir toraman
der ve arkadaşlarından birini gösterir. Yüzük bulunduktan sonra tekrar gizlenir. Tabla ortaya gelince karşı taraf başka bir türkü yırlar.

Yüzüğü koyduk beyaza
Geceler döndü ayaza
Yüzükcüler döndü kaza
Bir oy canım yar yar yar
Bir başka türkü daha:
İşte çıkkduk dalyanıza
Barut koyduk falyanıza
Dayaduk mi salyanıza
Bir oy canım yar yar yar
Tabla yeniden ortaya gelince bir başka türkü daha:
Eğilir tabaya bakar
Fincan kaldırmaya korkar
Patlıcan burunli Tatar
Bir oy canım yar yar yar
Bir başka türkü daha:
Aldı aldı alamadi
Kalın idi yiyemedi
Patlıcan burun Tatar
Bir oy canım yar yar yar
Bazen de yüzüğü arayan taraf bulamaz ve işi etraftan kızıştırırlar. Taraflar birbirlerine dövüşecekmiş gibi sert sert bakışırlar. Hemen buna karşı da derhal türkü yırlamaya başlanır.
Birbirine bakışurler
Sopa getur döğüşürler
Bir oy canım yar yar yar
Al paşam afiyet tulumi
Alamasan yut kolumi
Yar aman yar aman yar
İşte de bir toraman
Yüzüğü arayanlar fincanı çırpıp da yüzüğü bulamayınca karşı taraf yine türküyü bastırır:
Kazdı kazandi mertlik
İşte dörtlük işte beşlik
Yara yar yar aman yar
İşte de bir toraman
Dereler aka aka
Dibinde kum kalmadi
Gızlara baka baka
Gözümde fer kalmadi
Yüzüğü bulamayan taraf parmağı ile fincanların etrafında işkilli işkilli dolaşır. Karşı taraf hemen buna karşı da bir türkü yırlamadan kendini alamaz:
Parmağı ile işgil tutar
İşgil değil müşkil tutar
Bir oy canım yar yar yar
Bu şekil ve tarz üzere; her iki taraf münavebe ile yüzüğü aramaya devam eder.
Tabla bir defa ortaya gelir. Hangi taraf yüzüğü bulma sayısında üst gelirse o taraf bahsi kazanır ve hediye alır birlikte yerler.
Mağlup taraf hediyenin bedelini öder.