1
Trump’ın 2 Nisan’da 185 ülkeye yüzde 10-50 arasında ek vergi tarifelerini açıklamasının ardından piyasalar yangın yerine dönmüş, ABD borsalarında 1 haftada 6 trilyon dolar silinmişti. Piyasalarda tarife yangını sürerken, Trump, “Çin’le açığı kapatmadan anlaşmam” şeklinde açıklama yaptı ve dün de Çin’in vergi restine yüzde 50 ek vergi silahını çekti. Dünya borsaları, kripto paralar, altın ve petrol fiyatları çakıldı. Ardından ‘Trump’ın tarifeleri 90 gün erteleyebileceği’ yönündeki spekülatif bir haber ABD borsalarında 20 dakikalık kaosa neden oldu.
2
ABD’nin 47’nci Başkanı Donald Trump, ABD’nin ‘kurtuluş günü’ olarak nitelendirdiği 2 Nisan’da dev ekonomilere yönelik ek tarifeler açıklamıştı. Trump, ‘ekonomik özgürlük’ diye tarif ettiği paketle Vietnam’a yüzde 46, Sri Lanka’ya yüzde 44, Bangladeş’e yüzde 37, Çin’e yüzde 34, Tayvan’a yüzde 32, Güney Afrika’ya yüzde 30, Hindistan’a yüzde 26, Japonya’ya yüzde 24, Avrupa Birliği’ne yüzde 20 ek vergi getirmişti. Türkiye’nin ve İngiltere’nin de aralarında bulunduğu bazı ülkelere de yüzde 10 vergi uygulanmasına karar vermişti. Çin, Trump’ın bu restine hiç vakit kaybetmeden cevap verdi ve 10 Nisan’dan itibaren ABD mallarına yüzde 34 ek vergi uygulanacağını açıkladı. Ancak dün Trump el artırdı, “Çin, yüzde 34 vergiyi çekmezse yüzde 50 ek gümrük vergisi getireceğiz” dedi. Ticaret savaşlarının başlaması ve karşılıklı restleşmeyle piyasalarda ‘Kara Pazartesi’ yaşandı.
3
SORUN ÇÖZÜLMEZSE ANLAŞMA YOKSORUN ÇÖZÜLMEZSE ANLAŞMA YOK
Piyasaların dün böyle bir güne uyanmasında en önemli etkenlerden biri de Trump’ın pazar günkü açıklamaları oldu. Gümrük vergileriyle ilgili geri adım atmayan Trump, son gümrük tarifelerini ‘ticaret dengesizliklerini düzeltmeye yönelik bir ilaç’ olarak niteledi ve piyasalarda oluşan sert dalgalanmayı göze aldığını ifade etti. “Hiçbir şeyin kötüye gitmesini istemem, ama bazen bir şeyi düzeltmek için ilaç almanız gerekir” diyen Trump, ABD’nin Çin ile olan ticaret açığını çözmesi gerektiğini vurgulayarak, “Her yıl Çin’e karşı yüz milyarlarca dolar kaybediyoruz ve bu sorunu çözmedikçe bir anlaşma yapmayacağım” şeklinde rest çekti. Tarifelerin açıklandığı günden beri bu durumla baş etmeye çalışan dünya borsaları açıklama sonrası kayıplar yaşamaya devam etti.
4
HİSSELER KIRMIZIYA DÖNDÜHİSSELER KIRMIZIYA DÖNDÜ
Haftanın ilk işlemleri Asya’dan geçti. Japonya borsasında haftanın ilk işlem gününde yaşanan sert satış dalgasıyla Nikkei endeksi yüzde 9 değer kaybederek, Ekim 2023’ten bu yana en düşük seviyesini gördü. Bankacılık endeksi yüzde 17 geriledi. Son üç işlem gününde Japon bankacılık sektörü, toplam piyasa değerinin yüzde 25’ini kaybetti. Endekste yer alan 225 şirketin hisseleri günü kırmızıda geçirdi. Çin borsaları 2008’den bu yana en büyük günlük düşüşleri yaşarken, Hong Kong ise 1997’den bu yana ilk kez bu kadar değer kaybetti. Hong Kong’da işlem gören Çinli e-ticaret ve teknoloji grubu Alibaba’nın hisseleri yüzde 14.4, bilgisayar ve mobil cihaz üreticisi Lenovo’nun hisseleri yüzde 19.7, otomotiv üreticisi BYD’nin hisseleri yüzde 18.6 ve mobil cihaz üretimiyle öne çıkan Xiomi’nin hisseleri yüzde 15.3 düştü. Avustralya borsasında kayıplar yüzde 10’a ulaştı.
5
20 DAKİKADA 2.5 TRİLYON DOLAR
Asya’dan başlayan tsunami dalgası Avrupa ve ABD’yi de etkisi altına aldı. Avrupa’da Stoxx Europe 600 gösterge endeksi yüzde 6.4, Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 7.5 ve İngiltere’de FTSE 100 endeksi yüzde 4.9 değer kaybetti. ABD’de Dow Jones Endeksi yüzde 3, S&P 500 yüzde 3.5, Nasdaq da yüzde 4 geriledi. Daha sonra Trump’ın tarifeleri 90 gün erteleyebileceğine yönelik bir haber gündeme bomba gibi düştü. Haberin ardından ABD borsaları 2.5 trilyon dolar değer kazandı ki bu ABD tarihinde 20 dakikada gerçekleşen en büyük piyasa değeri artışı oldu. Yani tarihin en büyük spekülasyonlarından biri yaşandı. Daha sonra haber yalanlanınca borsalar tekrar eksiye döndü. Borsa İstanbul ise kayıplarını geri aldı, günü yüzde 0.29 artışla 9 bin 407 puandan kapadı. Gelişmeler emtia piyasalarını da sarstı. Brent petrolün fiyatı yüzde 3 düşerek 2021’den bu yana en düşük seviyesine geriledi ve 62 doları gördü.
6
ALTINDA KÂR SATIŞLARI
Altın fiyatları da yatırımcıların küresel resesyon endişeleri nedeniyle 4 haftanın en düşük seviyesine indi. Ons altın (31.1 gram) dün günün erken saatlerinde 2 bin 972 dolara kadar gerileyerek, 10 Mart’tan beri en düşük seviyesini gördü. Daha sonra 3 bin 55 dolara çıkış denemesi yapsa da 2 bin 990 dolarlarda denge buldu. Gram altın ise yeni haftaya düşüşle başladı. Altının gram fiyatı 3 bin 633 liraya kadar geriledikten sonra 3 bin 650 lira seviyesine tutundu. Altındaki bu gerileme, bazı yatırımcıların kâr satışı ya da diğer varlıklardaki zararlarını karşılamak için altın satmaları nedeniyle yaşandı.
7
KRİPTODA ÇÖKÜŞ DERİNLEŞİYOR
Trump’ın tarifeleri kripto para piyasalarına da yaramadı. Bitcoin, dün yüzde 10 düşerek 74 bin dolara geriledi. Trump’ın 20 Ocak’ta başkanlık koltuğuna oturması sonrası 109 bin dolara yükselerek rekor kıran Bitcoin, böylece o tarihten bu yana yüzde 31’den fazla değer kaybetmiş oldu. Piyasa değeri bakımından en büyük ikinci kripto para birimi olan Ethereum’da da yüzde 22’lik sert bir düşüş yaşandı ve 1.421 dolara geriledi. Öte yandan birçok yatırımcısı bulunan altcoin’lerin neredeyse tamamı ortalama yüzde 10’luk kayıplar verdi. Küresel kripto para piyasasının değeri 24 saatte yüzde 10’dan fazla azalarak 2 trilyon 390 milyar dolara geriledi. Bu düşüşlerde yatırımcıların güvenli limana yönelmeleri de etkili oldu.
8
EN KÖTÜ SENARYO FİYATLANIYOR
Piyasalardaki tepkiyi değerlendiren uzmanlar, bu düşüşlerin nereye kadar süreceğini kestiremediklerini ancak tarifeler ve ülkelerin yanıtları konusundaki belirsizlik devam ettiği sürece piyasanın baskı altında kalacağını vurguladı. Analistler, piyasaların şu anda sadece kötü senaryoları fiyatladığını söyledi. Dün küresel piyasalarda yaşanan diğer gelişmeler şöyle:
KORKU ENDEKSİ YÜKSELDİ
Yatırımcılar gümrük vergileri nedeniyle resesyon tehlikesinin arttığını, ABD Merkez Bankası’nın (Fed) mayıstan itibaren faiz indirimine gideceğini fiyatladı.
9
Euro bölgesi ekonomisi için yatırımcı güvenini belirleyen Sentix yatırımcı güven endeksi, yaklaşık 1.5 yılın (Ekim 2023’ten beri) en düşük seviyesine indi. Sentix tarafından açıklanan rapora göre endeks, nisan ayında -19.5 puana geriledi.Euro bölgesi ekonomisi için yatırımcı güvenini belirleyen Sentix yatırımcı güven endeksi, yaklaşık 1.5 yılın (Ekim 2023’ten beri) en düşük seviyesine indi. Sentix tarafından açıklanan rapora göre endeks, nisan ayında -19.5 puana geriledi.
İngiltere merkezli otomotiv devi Jaguar Land Rover (JLR), Trump yönetiminin araç ithalatına getirdiği yüzde 25’lik gümrük vergisi nedeniyle ABD’ye yapılan sevkiyatlarını geçici olarak askıya aldı. Şirket, nisan ayı boyunca ABD’ye araç göndermeyeceğini açıkladı.
’Korku endeksi’ olarak da bilinen VIX Endeksi 5 Ağustos’tan bu yana en yüksek günlük seviye olan 60’ın üzerine çıktı.
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkelerin ticaret bakanları, tarifelere verilecek yanıtı belirlemek üzere dün Lüksemburg’da bir araya geldi.
10
11
‘NÜKLEER KIŞ’ BENZETMESİ
Trump’ın tarifeleri ABD’nin en büyük şirketlerinin de birkaç milyar dolar birden değer kaybetmesine neden oldu. Dolayısıyla Trump ve vergi tarifeleri iş dünyasının da hedefi haline geldi. Milyarder yatırımcı Bill Ackman, Trump’ın gümrük vergisi stratejisinin ülkeyi “kendi kendini vuran bir ekonomik nükleer kışa” sürüklediğini savundu. Ackman, “Dostlarımıza ve düşmanlarımıza aynı anda büyük ve orantısız gümrük vergileri uygulayarak, ABD’yi güvenilir bir ticaret ortağı olmaktan hızla uzaklaştırıyoruz. Başkan, küresel iş dünyasının güvenini kaybediyor” dedi.
