İngiltere Başbakanı'nın Rusya'ya karşı Kiev'e destek için ilan ettiği "gönüllüler koalisyonu" birçok belirsizlik barındırıyor. Koalisyonun İngiltere ve Fransa dışındaki diğer üyeleri henüz netlik kazanmadı. Londra, ayrıca bu süreçte ABD'ye olan ihtiyacı da vurguluyor.
Dış Haberler
ABD Başkanı Donald Trump'la Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy arasında Beyaz Saray'da yaşanan ve Washington'ın Kiev'e verdiği desteğin koptuğunu gösteren aleni tartışmanın ardından gözler Avrupa'nın Ukrayna'ya yönelik yapacağı hamlelerde.
İngiliz Başbakanı Keir Starmer, Rusya-Ukrayna savaşını sona erdirmek için bir barış planı hazırlamak ve bunu ABD Başkanı Donald Trump'a sunmak üzere "gönüllüler koalisyonu"nun bir araya geleceğini duyurdu.
Buna karşılık, Zelenskiy, Pazar günü Starmer tarafından Londra'da aceleyle düzenlenen bir güvenlik zirvesinde Avrupa müttefiklerinden destek güvencesi aldı. Starmer, Ukrayna liderini kucaklayarak karşıladı.
Ancak, Avrupa ülkeleri, bu çıkışa rağmen bu süreçte ABD'ye olan ihtiyaçlarını da sık sık vurguluyor.
Koalisyonun İngiltere ve Fransa dışındaki üyeleri de henüz netlik kazanmadı.
Starmer ne dedi?
Güvenlik zirvesinden sonra Starmer, katılımcıların dört noktada anlaştıklarını söyledi:
- Avrupa liderleri güçlerini birleştirmeye ve Ukrayna'nın ABD'ye sunacağı bir barış planı hazırlamaya niyetli. İngiltere lideri, "Bu daha fazla konuşma zamanı değil. Harekete geçme, öne çıkma, liderlik etme ve adil ve kalıcı bir barış için yeni bir plan etrafında birleşme zamanı" dedi.
- Kalıcı bir barış çabası Ukrayna'nın egemenliğini desteklemeli ve Ukrayna'nın müzakere masasında olması gerekiyor.
- Starmer ve diğer Avrupa liderleri Ukrayna'ya askeri yardım akışını sürdürme sözü verdi.
- Bir barış anlaşmasına varılırsa, Ukrayna'nın savunma yetenekleri güçlendirilecek. İngiltere Başbakanı, "Bir barış anlaşması durumunda, gelecekteki herhangi bir işgali caydırmak için Ukrayna'nın kendi savunma yeteneklerini artırmaya devam edeceğiz" dedi. Starmer ayrıca Pazar günü Ukrayna ile 1,6 milyar sterlinlik yeni bir anlaşma duyurdu. Bu anlaşma, Kiev'in bu miktarı 5 bin hava savunma füzesi için ihracat finansmanı olarak harcamasına olanak tanıyacak.
Gönüllüler koalisyonu nedir?
Gönüllüler koalisyonu, "belirli bir sorunu çözmek veya belirli bir askeri veya siyasi hedefe ulaşmak için oluşturulan geçici bir uluslararası ortaklığa" atıfta bulunuyor.
Starmer'ın duyurduğu koalisyonun ilk görevi, Kiev'e güvenlik garantileri sunan ancak "Trump'ın da hoşuna gidecek bir Ukrayna'daki savaşı sona erdirme planını oluşturmak" gibi görünüyor. Trump, ABD veya NATO'nun böyle bir güvenlik şemsiyesi sunmayacağını açıkça belirtmişti.
Starmer'ın ayrıca koalisyonun gelecekteki güvenlik garantilerini uygulama sorumluluğunu üstleneceğini mi yoksa üye ülkelerin bunun için Ukrayna'ya asker göndereceğini mi kastettiği belirsiz.
Avrupa Birliği veya NATO gibi bağlayıcı bir uluslararası organın aksine, gönüllüler koalisyonu, adında da belirtildiği üzere gönüllü veya isteyerek katılan ülkelerden oluşacak.
Avrupa liderleri bu barış planının neleri içereceğine dair ayrıntıları açıklamadı. Zirveden önce, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Le Figaro gazetesine yaptığı açıklamada, İngiltere ve Fransa'nın, deniz ve hava saldırılarını ve enerji altyapısına yönelik saldırıları durduran bir aylık ateşkes önermek istediğini ifade etti. Fransa ve İngiltere ayrıca yapılacak ateşkes kapsamında Ukrayna'ya barış gücü göndermeye açık olduklarını belirttiler.
Koalisyonun parçası kimler?
Starmer, İngiltere, Fransa ve ismini belirtmediği başka ülkelerin koalisyona katılacağını duyurdu.
Pazar günü, 12 Avrupa ülkesinin liderleri veya temsilcileri Londra'daki güvenlik zirvesinde Starmer'ın yanında yer almıştı: Zelenskiy, Macron, Hollanda Başbakanı Dick Schoof, Çekya Başbakanı Petr Fiala, Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Danimarka Başbakanı Mette Frederiksen, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson, Norveç Başbakanı Jonas Gahr Store, Finlandiya Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez ve Polonya Başbakanı Donald Tusk.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Avrupa Konseyi Başkanı Antonio Costa, görevden ayrılan Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ve NATO Genel Sekreteri Mark Rutte de zirvedeydi.
AB'nin bütün olarak desteğine Orban engeli
AB'nin bir bütün olarak Ukrayna'yı destekleme çabaları, Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın uzun süredir Kiev'i koşulsuz desteklemeye direnmesi nedeniyle sekteye uğruyor.
Orban, geçtiğimiz cumartesi günü Costa'ya yazdığı bir mektupta, AB'nin Rusya ile doğrudan görüşmelere başlaması gerektiğini önermişti. Orban, "Avrupa Birliği'nin, ABD örneğini izleyerek, Ukrayna'da ateşkes ve sürdürülebilir barış konusunda Rusya ile doğrudan görüşmelere girmesi gerektiğine ikna oldum. Bu nedenle, Ukrayna hakkında yazılı sonuçlar benimsemeye çalışmamayı öneriyorum" diye yazdı.
Geçmişte böyle koalisyonlar oldu mu?
Buna benzer koalisyonlar geçmişte de yaratılmıştı.
1999'da, Birleşmiş Milletler yetkisi altında ve Avustralya, İngiltere ve Yeni Zelanda'dan askerlerden oluşan Avustralya liderliğindeki Uluslararası Doğu Timor Gücü (INTERFET) Doğu Timor'a çıkmıştı. Bu, BM'nin gönüllü bir koalisyon tarafından bir barış misyonuna ilk kez yeşil ışık yakışıydı.
2003'te de, 30 ülke, BM yetkisi olmayan eski ABD Başkanı George W. Bush'un Irak'ı işgaline bir şekilde destek sağlamıştı. Bu ülkeler, toplamda yaklaşık 160 bin askerden oluşan işgal kuvvetlerine katkıda bulunmuştu. İngiltere 45 bin askerlik katkıda bulunmuş, Avustralya da yaklaşık 2 bin asker göndermişti. İşgalden sonra koalisyondaki ülke sayısı 38'e çıkmıştı.
Koalisyon ABD'siz işler mi?
Koalisyon bir "barış planı" ortaya koyarken, hem Zelenskiy hem de Starmer olası bir barış planının uygulanması için ABD desteğine ihtiyaç duyduklarını kabul ettiler.
Zelenskiy gece video konuşmalarından birinde şunları söyledi: "Barış uğruna diplomasi olacak. Hepimizin bir arada olması için Ukrayna, tüm Avrupa ve kesinlikle, kesinlikle Amerika da olmalı."
Starmer da, zirveden sonra "Kıtamızda barışı desteklemek ve başarılı olmak için, bu çabanın güçlü bir ABD desteğine sahip olması gerekiyor" dedi.
